Leesniveau B1 – Hoe weet je of je tekst begrijpelijk is voor cliënten en of je een tekstschrijver nodig hebt?

Wil je er zeker van zijn dat jouw boodschap begrijpelijk is voor je doelgroep? Benieuwd hoe je het leesniveau van je tekst kunt beoordelen? En of het verstandig is om een professionele tekstschrijver in te schakelen? Lees dan snel verder. Want in dit artikel deel ik alles wat je moet weten over leesniveau B1. En over het belang van een begrijpelijke tekst voor je cliënten.

Je komt meer te weten over het volgende:

• Hoe zijn leesniveaus en B1-schrijven ontstaan?
• Hoe goed kunnen Nederlanders lezen?
• Welke teksten begrijpen lezers met een bepaald leesniveau?
• Hoe ziet een tekst eruit op verschillende leesniveaus, zoals B1?
• Hoe kom je erachter welk leesniveau jouw tekst heeft?
• Wat is het verschil tussen leesniveau B1 en Jip-en-Janneke-taal?

Lees dit artikel door tot het einde om handige weetjes te ontdekken. Zodat jouw doelgroep je tekst voortaan leest en begrijpt.

Hoe zijn leesniveaus en B1-schrijven ontstaan?

Zo’n twintig jaar geleden had nog bijna niemand van leesniveaus gehoord, zoals B1-niveau. Schrijvers schreven naar beste kunnen zo helder mogelijke teksten. Maar nu is schrijven op een bepaald leesniveau steeds normaler. Vooral het B1-niveau, dat begrijpelijk is voor het grootste deel van de lezers. Maar waar komt deze ontwikkeling 'opeens' vandaan?

Het Europees referentiekader (ERK)

In de jaren '90 stelde de Raad van Europa het Europees Referentiekader (ERK) vast. Dat is een officiële maatstaf voor hoe goed iemand een moderne vreemde taal verstaat, spreekt, leest en schrijft. Op middelbare scholen gebruiken ze deze standaard, net als bij werkgevers en scholen die internationaal werken. En wie een verblijfsvergunning wil, moet sinds 2007 Nederlands op A2-niveau beheersen.

B1 voor begrijpelijke teksten

Zorgorganisaties, overheden en bedrijven gebruiken dit instrument ook steeds vaker. Maar dan om begrijpelijke teksten te schrijven voor lezers met Nederlands als moedertaal. Bureau Taal en andere organisaties zetten de waarde van begrijpelijke taal rond het jaar 2000 op de kaart. Of je het ERK op deze manier een-op-een kunt vertalen? Daar twijfelen taalkundigen aan. Maar het belangrijkste is dat heldere taal hiermee bij veel meer organisaties op de kaart kwam te staan.

Hoe goed kunnen Nederlanders lezen?

In het Europees Referentiekader (ERK) staan zes taalniveaus, van A1 tot C2. Niveau A1 is het niveau van beginnende lezers, vergelijkbaar met het leesniveau van boeken voor kleuters. C2 is het hoogste niveau, wat je bijvoorbeeld vindt in wetenschappelijke literatuur.

Volgens Bureau Taal heeft maar liefst 20% van de lezers niveau A. De grootste groep (ongeveer 60%) heeft niveau B, wat te vergelijken is met de taal in gratis kranten. Slechts één op de vijf lezers begrijpt teksten die ingewikkelder zijn. Terwijl de meeste zorg- en overheidsorganisaties teksten op niveau C1 schrijven.

Bron: Bureau Taal

Deze cijfers gelden bovendien alleen voor mensen die kunnen lezen. Want ongeveer een miljoen volwassen Nederlanders kan geen geschreven teksten lezen. Zoals analfabeten, sommige inburgeraars en mensen die niet of slecht kunnen zien. Voor hen zijn gesproken teksten of filmpjes een betere keuze.

Welke teksten begrijpen lezers met een bepaald leesniveau?

De Nederlandse Taalunie vertaalde het Europees Referentiekader in het Nederlands. Het SLO, het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling, maakte hier taalprofielen van voor het onderwijs in Nederland. In het kort betekent dit het volgende:

De A1-lezer kan:

• bekende namen en woorden en heel makkelijke zinnen begrijpen. Bijvoorbeeld op borden, posters of in folders.

Praktisch betekent dit:

De A2-lezer kan:

• korte en makkelijke teksten lezen;
• voorspelbare informatie vinden in makkelijk materiaal dat veel voorkomt. Zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen;
• makkelijke, persoonlijke berichten begrijpen.

Praktisch betekent dit:

De B1-lezer kan:

• teksten begrijpen die gaan over algemene zaken, school of werk;
• de beschrijving van gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke teksten begrijpen.

Praktisch betekent dit:

De B2-lezer kan:

• artikelen en verslagen lezen over moderne problemen waarover schrijvers een mening hebben;
• moderne boeken voor volwassenen lezen.

Praktisch betekent dit:

De C1-lezer kan:

• lange en ingewikkelde teksten begrijpen over onderzoek of een verhaal;
• verschillende manieren van schrijven waarderen;
• artikelen voor specialisten en lange technische handleidingen begrijpen, zelfs op onbekend gebied.

Praktisch betekent dit:

De C2-lezer kan:

• zonder moeite bijna alle vormen van geschreven taal lezen; 
• ook vage teksten zonder duidelijke opbouw met moeilijke woorden en (lange) zinnen;
• bijvoorbeeld sommige handleidingen, artikelen voor specialisten en boeken van beroemde schrijvers.

Hoe ziet een tekst eruit op verschillende leesniveaus, zoals B1?

Dit zijn voorbeelden van uitleg over cognitieve therapie op verschillende leesniveaus:

Zo schrijf je dat bijvoorbeeld op A-niveau:

Heb je wel eens gevoeld dat je boos, bang of verdrietig was?
Let dan eens op wat er in je hoofd gebeurde op dat moment.
Misschien dacht je aan iets vervelends.
Maar wist je dat je kunt leren om anders te denken?
Dat kan je helpen om je beter te voelen.
Want het is belangrijk om te weten of iets waar is of niet.
Soms is iets namelijk niet waar.
Door dat te leren kun je makkelijker anders denken.
Zo voel je je gelukkiger.

Zo schrijf je dat bijvoorbeeld op B-niveau:

Cognitieve therapie is een vorm van hulp als je geestelijke problemen hebt. Tijdens deze therapie onderzoek je samen met een psycholoog hoe je denkt. Je leert om negatieve gedachten die je slecht laten voelen om te buigen naar positieve gedachten. Dat kan je helpen om je beter te voelen. En om beter om te gaan met situaties waarin je je niet goed voelt.

Zo schrijf je dat bijvoorbeeld op C-niveau:

Ten behoeve van de modificatie van gedrag is de verandering van cognities veelal cruciaal. Dikwijls is het immers niet de automatische context die de grootste invloed heeft op menselijke gedragingen, maar eerder de wijze waarop de cliënt de context waarneemt en interpreteert. Derhalve legt cognitieve therapie zich toe op het in twijfel trekken en aanpassen van ongeschikte overtuigingen bij cliënten. Cognitieve therapeuten trachten hun cliënten te faciliteren met het aanleren van effectievere strategieën, waardoor zij beter in staat zijn hun levensproblematiek het hoofd te bieden.

Hoe kom je erachter welk leesniveau jouw tekst heeft? 

Hoe kom je erachter welk leesniveau jouw tekst heeft en of je dat moet verbeteren? Daarvoor kun je gebruikmaken van verschillende instrumenten. Een handig en gratis instrument is Accessibility, van een expertisecentrum voor toegankelijke ICT. Hiermee krijg je een beeld van hoe makkelijk of moeilijk jouw tekst is.

Wil je bepalen welke woorden je wel of niet kunt gebruiken? Dan kun je gebruikmaken van de gratis B1-woordenchecker van Loo van Eck Communicatie. Ook biedt dit bedrijf een betaald programma aan: Klinkende Taal. Hiermee controleer je al schrijvend of er te moeilijke woorden of zinnen in je tekst staan. Ook controleert dit programma de zinslengte. Daarnaast is er een handige gratis tool beschikbaar, de zinslengte-calculator, waarmee je de lengte van je zinnen controleert. 

Dat soort instrumenten geven je een algemene indruk, die soms per instrument verschilt. Want het is moeilijk om het taalniveau van een tekst precies te meten.  

Wat is het verschil tussen leesniveau B1 en Jip-en-Janneketaal?

Sommige klanten vragen zich af wat het verschil is tussen leesniveau B1 en Jip-en-Janneketaal. Leesniveau A is inderdaad te kinderachtig voor de meeste lezers en schiet vaak het doel voorbij. Leesniveau B1 is meestal geschikter, zelfs voor hoger opgeleide mensen. Dat komt omdat B1-teksten makkelijker en sneller te lezen zijn. Vooral op het internet waar mensen vaak snel door teksten scannen.

Maar er zijn ook uitdagingen bij B1-schrijven. Het instrument om het leesniveau te bepalen is niet altijd betrouwbaar. En niet alle teksten zijn geschikt voor dit niveau (bijvoorbeeld juridische teksten). Ook is er meer nodig om helder te schrijven. Zoals lijdende vormen vermijden en voegwoorden gebruiken om de samenhang tussen zinnen aan te geven.

Conclusie

Ondanks een paar beperkingen is B1-schrijven een handig hulpmiddel om ervoor te zorgen dat je lezers je begrijpen. Je kunt het instrument bijvoorbeeld gebruiken als je niet weet wat het leesniveau is van je doelgroep. Of als je een tekst maakt voor een breed publiek of het internet.

TEST HET ZELF

Zelf ervaren hoe groot het verschil kan zijn tussen teksten op een hoger niveau en leesniveau B1? Lees dan: 'Test zelf waarom kennis van leesniveau B1 een must is voor GGZ-teksten'.

Hulp nodig?

Hopelijk vond je deze tekst makkelijk te lezen. Ik schreef 'm op leesniveau B1. Heb je moeite met begrijpelijke teksten schrijven op B1-niveau? Neem dan gerust contact met me op voor een heldere tekst over psychologie of psychiatrie.

Vond je dit interessant?

Deel het artikel dan op sociale media om anderen te helpen heldere teksten te schrijven.